Đắk Lắk sau sáp nhập: "Áp lực kép" trong hành trình kiến tạo kỷ cương pháp luật

Bước ra từ cuộc đại tái cấu trúc địa giới hành chính, tỉnh Đắk Lắk mới không chỉ đối mặt với thách thức hợp nhất bộ máy mà còn gánh trên vai sứ mệnh xây dựng một nền hành chính pháp quyền vững chắc ngay từ những ngày đầu hình thành. Báo cáo số 0287/BC-UBND ngày 09/12/2025 tổng kết công tác tổ chức thi hành pháp luật năm 2025 của UBND tỉnh phản ánh một hành trình đầy nỗ lực, với những kết quả tích cực lẫn những vấn đề phức tạp cần được tháo gỡ.

Năm 2025, câu chuyện của tỉnh Đắk Lắk là câu chuyện của sự song hành giữa ổn định và kiến tạo. Việc sáp nhập hai tỉnh tạo ra một thực thể hành chính rộng lớn với diện tích tự nhiên mở rộng ra cả vùng biển. Ngay lập tức, tỉnh phải đối mặt với áp lực "kép": vừa phải rà soát, kế thừa và thống nhất hệ thống văn bản từ hai địa phương cũ; vừa phải đảm bảo mọi hoạt động quản lý, điều hành theo pháp luật không bị gián đoạn.

Thành công bước đầu có thể đo đếm bằng sự chủ động trong chỉ đạo. Trước khi Nghị định số 80/2025/NĐ-CP của Chính phủ về tổ chức thi hành pháp luật chính thức có hiệu lực, UBND tỉnh đã chủ động ban hành các văn bản hướng dẫn sớm, tạo "lộ trình" cho các sở, ngành, địa phương. Điều này cho thấy tầm nhìn và sự chuẩn bị kỹ lưỡng của chính quyền trong bối cảnh đặc thù. Một minh chứng cho áp lực này là khối lượng hơn 1.000 văn bản quy phạm pháp luật từ hai tỉnh cũ cần được rà soát, hệ thống hóa, tạo nên một khối công việc đồ sộ.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất nằm ở tầng lớp thực thi. Báo cáo chỉ rõ: "Phần lớn số lượng người làm việc tại các cơ quan, đơn vị hiện nay đều thấp hơn so với biên chế được giao". Tại cấp xã, tình trạng kiêm nhiệm là phổ biến. Một công chức có thể đồng thời đảm nhiệm công tác pháp chế, tiếp công dân, và theo dõi thi hành pháp luật. Điều này đặt ra dấu hỏi lớn về chất lượng và chiều sâu của công tác tham mưu, theo dõi ở cấp cơ sở - nơi tiếp xúc trực tiếp với các vấn đề phát sinh từ thực tiễn. Cụ thể, Sở Tư pháp tỉnh - đơn vị đầu mối - chỉ có 06 công chức trực tiếp tham mưu công tác quản lý nhà nước về tổ chức thi hành pháp luật trên toàn địa bàn rộng lớn.

Giữa muôn vàn thách thức, lĩnh vực phòng, chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) của Đắk Lắk được đánh giá là một thành tựu đáng ghi nhận. Đằng sau kết quả này là cả một quá trình triển khai bài bản: Ngay sau sáp nhập, tỉnh đã ban hành Quyết định số 02021/QĐ-UBND về Quy chế phối hợp liên ngành chống IUU và Kế hoạch số 097/KH-UBND triển khai tháng cao điểm. Công tác tuyên truyền được triển khai mạnh mẽ với nhiều hình thức. Lực lượng kiểm ngư, biên phòng trực tiếp phát tờ rơi, giải thích mức xử phạt (theo Nghị định số 38/2024/NĐ-CP) cho từng chủ tàu. Thông tin được lan tỏa qua hệ thống truyền thanh cơ sở và kênh Zalo chính thức "Phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh Đắk Lắk". Việc lắp đặt và duy trì thiết bị giám sát hành trình (VMS) được siết chặt, là công cụ then chốt để kiểm soát hoạt động tàu cá… Thành công này cho thấy, khi có sự chỉ đạo quyết liệt, cơ chế phối hợp rõ ràng và sự đồng thuận từ cộng đồng, một nhiệm vụ khó như chống IUU hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu.

Bên cạnh điểm sáng, báo cáo cũng chỉ ra những lĩnh vực còn nhiều khó khăn cần sự tập trung tháo gỡ, được minh chứng bằng các số liệu rõ ràng:

- Áp lực từ hệ thống văn bản cũ: Sau sáp nhập, hàng nghìn văn bản quy phạm pháp luật của hai tỉnh cũ cần được xử lý. Trong năm, các đơn vị đã rà soát 1.072 văn bản, phát hiện 105 văn bản phải xử lý và đã xử lý được 97 văn bản.

- Lĩnh vực đất đai - tài nguyên môi trường: Đây tiếp tục là trọng tâm phức tạp với nhiều khiếu nại. Dù đã cấp được 98,19% diện tích giấy chứng nhận QSDĐ (tương đương 1.023.823,58 ha), công tác thu hồi đất vẫn gặp khó. Trong kỳ báo cáo, UBND tỉnh đã thu hồi đất của 08 tổ chức với tổng diện tích 45,82 ha. Các vụ khiếu nại, tố cáo tập trung chủ yếu vào bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất, với 106 vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết.

- Quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước: Sự thiếu rõ ràng trong phân công trách nhiệm giữa ngành tài nguyên và nông nghiệp khiến tiến độ cắm mốc chậm trễ. Trong kỳ, Sở Nông nghiệp và Môi trường mới chỉ tiếp nhận 02 hồ sơ liên quan đến phương án cắm mốc và chưa có hồ sơ nào được hoàn thiện…

Báo cáo không chỉ đánh giá kết quả và khó khăn, mà còn đưa ra những kiến nghị rất cụ thể, phản ánh tư duy chủ động tìm giải pháp của địa phương:

- Đối với Bộ Tư pháp: Cần sớm ban hành thông tư hướng dẫn chi tiết Nghị định số 80/2025/NĐ-CP, đặc biệt về quy trình, phương pháp thu thập thông tin và kiểm tra thi hành pháp luật. Đồng thời, tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ cơ sở.

- Đối với Bộ Nông nghiệp và Môi trường (đối với IUU): Cần xây dựng cơ chế phối hợp chính thức với các hiệp hội, doanh nghiệp thủy sản để cùng kiên quyết không thu mua, chế biến hải sản khai thác IUU. Cần có quy chế chia sẻ thông tin xuyên suốt, kịp thời về hoạt động tàu cá, đặc biệt ở vùng biển giáp ranh và khi xảy ra sự cố.

- Đối với công tác quản lý tài nguyên nước: Kiến nghị làm rõ và phân định rành mạch trách nhiệm quản lý nhà nước về hành lang bảo vệ nguồn nước giữa lĩnh vực đất đai và tài nguyên nước.

Hành trình năm 2025 của Đắk Lắk trong công tác thi hành pháp luật là một ví dụ điển hình về quản trị địa phương trong bối cảnh chuyển đổi. Tỉnh đã chứng minh được khả năng duy trì kỷ cương, thậm chí tạo ra những thành tích nổi bật (như chống IUU) ngay giữa những khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, những thách thức về nhân lực, nguồn lực, sự phối hợp liên ngành và khối lượng lớn các quy định pháp lý từ thời kỳ trước sáp nhập vẫn là những vấn đề cần vượt qua. Thành công bền vững sẽ phụ thuộc vào việc các kiến nghị từ thực tiễn khó khăn của Đắk Lắk được các bộ, ngành Trung ương lắng nghe và tháo gỡ kịp thời, tạo ra một môi trường pháp lý đồng bộ và hỗ trợ cho sự phát triển của một tỉnh mới giàu tiềm năng này./.

Lê Thủy