Kiểm tra, xử lý và rà soát hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật quy phạm pháp luật (QPPL) là những hoạt động được tiến hành thường xuyên, định kỳ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với các văn bản QPPL đã được ban hành theo quy định của pháp luật, nhằm phát hiện những quy định mâu thuẫn, chồng chéo, trái pháp luật, không còn phù hợp của văn bản để kịp thời xử lý góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng và hoàn thiện, hệ thống pháp luật, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Xác định được vai trò và tầm quan trọng đó, kể từ ngày mới thành lập đến nay, công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL của tỉnh đã được các cấp chính quyền địa phương chú trọng, quan tâm chỉ đạo, triển khai thực hiện và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhờ đó, hiệu quả của công tác kiểm tra, rà soát văn bản QPPL trên địa bàn tỉnh ngày càng được nâng cao, góp phần “thanh lọc” các văn bản khuyết điểm, đảm bảo tính thống nhất, hiệu lực của hệ thống văn bản QPPL của địa phương.
Ở cấp tỉnh, UBND tỉnh cũng đã ban hành nhiều văn bản để triển khai thực hiện (như: Quyết định số 56/2004/QĐ-UBND ngày 13/8/2004 ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện công tác kiểm tra, xử lý văn bản trên địa bàn tỉnh, Chỉ thị số 03/2006/CT-UBND ngày 06/4/2006 về tăng cường công tác kiểm tra, xử lý văn bản trên địa bàn tỉnh; Chỉ thị số 06/2010/CT-UBND ngày 28/7/2010 về tăng cường công tác kiểm tra, xử lý văn bản QPPL trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 32/2011/QĐ-UBND ngày 21/10/2011 ban hành Quy định về trình tự, thủ tục kiểm tra và xử lý văn bản QPPL trên địa bàn tỉnh), và các kết quả cụ thể luôn được tăng lên qua từng năm:
- Đối với công tác kiểm tra văn bản QPPL: kể từ khi thực hiện Nghị định số 135/2003/NĐ-CP ngày 14/11/2003 của Chính phủ về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL (nay được thay thế bằng Nghị định số 40/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 của Chính phủ về kiểm tra và xử lý văn bản QPPL) tính đến hết năm 2011, Sở Tư pháp đã giúp UBND tỉnh tự kiểm tra đối với hơn 318 văn bản, trong đó phát hiện và kiến nghị xử lý đối với 12 văn bản có dấu hiệu trái pháp luật; kiểm tra theo thẩm quyền đối với hơn 503 văn bản do các huyện, thị xã, thành phố gửi đến, trong đó, phát hiện và kiến nghị xử lý đối với 26 văn bản có vi phạm.
Bên cạnh đó trong các năm 2006, 2008, 2009 và 2010 Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các kế hoạch kiểm tra công tác văn bản QPPL trên địa bàn tỉnh ( năm 2006: tổ chức 13 cuộc kiểm tra tại 13 huyện, thành phố, qua đó, ngoài công tác kiểm tra chung đã kiểm tra đối với 261 văn bản do HĐND, UBND các huyện, thành phố ban hành trong năm 2004, 2005 và 06 thàng đầu năm 2006; năm 2008: tổ chức kiểm tra 07 Sở, ngành (gồm Sở Xây dựng, Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Giáo dục và Đào tạo, Cục Thuế tỉnh) và 05 huyện, thành phố (gồm huyện Krông Búk, Krông Pắk, Krông Ana, Ea Kar và thành phố Buôn Ma Thuột); năm 2009: tổ chức kiểm tra 08 Sở, ngành (gồm Sở Y tế, Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Lao động và Thương binh và Xã hội, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Giao thông Vận tải, Sở Công thương, Sở Nội vụ, Thanh tra tỉnh) và 08 huyện (gồm huyện Krông Năng, Lak, EaSup, EaHleo, Cư Mgar, Krông Bông, M’Đrắk, Cư Kuin); năm 2010: tổ chức kiểm tra tại 06 Sở, ngành (gồm Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Ngoại vụ, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường) và 07 huyện, thị xã, thành phố (gồm Buôn Hồ, Krông Búk, Buôn Ma Thuột, Ea Kar, Krông Pắk, Krông Ana, Buôn Đôn).
Thông qua các đợt kiểm tra, đã phát hiện nhiều văn bản có chứa QPPL (58 văn bản của các Sở, ngành ở tỉnh và 146 văn bản của cấp huyện), được ban hành không theo trình tự, thủ tục, hình thức, thẩm quyền được pháp luật quy định.
- Đối với công tác rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL: ngay từ khi mới thành lập, Sở Tư pháp đã thường xuyên chủ trì, tham mưu UBND tỉnh tiến hành nhiều đợt rà soát tổng thể, theo chuyên đề, hoặc theo yêu cầu của các Bộ, ngành trung ương, của Thủ tướng Chính phủ, điển hình là các đợt rà soát sau:
+ Trong các năm 1993, 1995, 1997, tiến hành các đợt rà soát văn bản của tỉnh ban hành từ năm 1976 đến thời điểm rà soát, qua đó đã công bố các danh mục văn bản QPPL qua rà soát. Đặc biệt, đã tổ chức đợt Tổng rà soát văn bản theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ. Kết quả đã tiến hành rà soát đối với hơn 50.000 văn bản do HĐND, UBND tỉnh ban hành từ năm 1976 và đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 267/1999/QĐ-UB ngày 04/02/1999 công bố 04 Danh mục văn bản qua rà soát.
+ Trong các năm 2002 và 2004, đã tiến hành rà soát tổng cộng gần 700 văn bản QPPL do UBND tỉnh ban hành.
+ Năm 2005: tổ chức rà soát các văn bản do UBND tỉnh ban hành có liên quan đến các quy định của Bộ luật Dân sự báo cáo Bộ Tư pháp; tổ chức rà soát văn bản về xử lý vi phạm hành chính theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
+ Năm 2006: tổ chức rà soát hơn 550 văn bản do HĐND và UBND tỉnh ban hành đến hết năm 2006. Qua rà soát, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 439/QĐ-UBND ngày 01/3/2007 và HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết số 19/NQ-HĐND ngày 13/7/2007 để công bố danh mục văn bản QPPL đã qua rà soát. Trên cơ sở kết quả rà soát, đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn xây dựng và cấp phát hơn 300 đĩa CD – Room văn bản QPPL của tỉnh cho các ngành, các cấp từ chính quyền tỉnh đến cơ sở.
+ Năm 2007: đã tổ chức rà soát văn bản của tỉnh về đầu tư, quy hoạch thuộc các lĩnh vực kinh tế - xã hôi do ngành, địa phương quản lý nhà nước theo yêu cầu của Bộ Tư pháp; tổ chức rà soát 324 văn bản liên quan đến Luật Cư trú theo chỉ đạo của Bộ Tư pháp; tổ chức rà soát 319 văn bản, trong đó có 24 văn bản liên quan đến các cam kết của WTO theo yêu cầu của Bộ Tư pháp.
+ Năm 2008: tổ chức rà soát 514 văn bản do HDND, UBND tỉnh ban hành đến hết năm 2008. Sau đợt rà soát này, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 529/QĐ-UBND ngày 09/3/2009 và HĐND đã thông qua Nghị quyết số 10/NQ-HĐND ngày 10/7/2009 để công bố các Danh mục văn bản QPPL đã qua rà soát. Trên cơ sở kết qua rà soát, đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn xây dựng và cấp phát hơn 1.500 đĩa CD-Room văn bản QPPL của tỉnh cho các ngành, các cấp chính quyền từ tỉnh đến cơ sở.
+ Năm 2009: rà soát 09 văn bản có liên quan đến lĩnh vực cán bộ, công chức văn bản QPPL của HĐND, UBND tỉnh về lĩnh vực cán bộ, công chức theo yêu cầu của Bộ Nội vụ.
+ Năm 2010 tổ chức rà soát 95 văn bản liên quan đến cung cấp dịch vụ công và 417 văn bản QPPL do HĐND, UBND tỉnh ban hành đến hết năm 2010. Trên cơ sở rà soát đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn xây dựng và cấp phát 1.800 đĩa CD- Room văn bản QPPL của tỉnh cho các ngành, các cấp chính quyền từ tỉnh đến cơ sở.
+ Năm 2011 tổ chức rà soát 58 văn bản QPPL liên quan đến thủ tục hành chính trong lĩnh vực đát đai.
+ Trong 6 tháng đầu năm 2012 đã rà soát 182 văn bản do HĐND, UBND tỉnh ban hành có liên quan đến dịch vụ công trong lĩnh vực xây dựng, đầu tư và đất đai) với hơn 2.468 văn bản QPPL đã được nghiên cứu, đánh giá.
Thông quan các đợt rà soát nêu trên, đã kịp thời phát hiện những nội dung trái pháp luật hoặc mâu thuẫn, chồng chéo và có hình thức xử lý phù hợp; tập hợp, in ấn thành các tập sách, xây dựng thành các đĩa CD- Room cơ sỏ dữ liệu văn bản QPPL hiện hành…, đặc biệt đã giúp UBND tỉnh sửa đổi, đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính trong lĩnh vực “nhạy cảm” như: cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà, giấy phép xây dựng, giấy phép đầu tư, đăng ký kinh doanh, hộ tịch, hộ khẩu, công chứng, chứng thực…Theo đó, nhiều khâu giải quyết công việc trung gian, nhiều loại giấy tờ không cần thiết đã được loại bỏ, thời gian giải quyết được rút ngắn, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân, tổ chức, doanh nghiệp trong việc tìm hiểu, nghiên cứu, áp dụng và đến giao dịch, góp phần đảm bảo thống nhất của hệ thống pháp luật trên địa bàn tỉnh.
Ngoài ra, nhằm nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác văn bản QPPL, Sở Tư pháp đã biên soạn tài liệu, hướng dẫn nghiệp vụ kiểm tra, rà soát văn bản QPPL cấp phát cho hơn 1.500 lượt người là cán bộ, công chức có liên quan ở các cấp; tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức hàng chục lớp tập huấn nghiệp vụ về kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác văn bản QPPL của tỉnh, cấp huyện và cấp xã.
Ở cấp huyện và cấp xã, việc chỉ đạo, tổ chức quán triệt và triển khai thực hiện các quy định về công tác kiểm tra, xử lý văn bản tại địa phương cũng đã được lãnh đạo cấp ủy và chính quyền địa phương quan tâm thực hiện. Bên cạnh đó, hàng năm các cấp huyện, thị xã, thành phố đều có ban hành Kế hoạch Kiểm tra công tác văn bản ở cấp xã trực thuộc, và thường xuyên thực hiện công tác rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL do địa phương ban hành.
Hoàng Trọng Hùng
Phó trưởng Phòng Kiểm tra Văn bản QPPL
