Triển khai Luật Đường sắt: Bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa hạ tầng giao thông Việt Nam

Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 9, ngày 27/6/2025 - Cột mốc quan trọng trong chính sách giao thông quốc gia, với nhiều nội dung đổi mới toàn diện về hạ tầng, vận tải, an toàn, đầu tư và quản lý nhà nước trong lĩnh vực đường sắt. Quy định rõ hơn về phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị, đồng thời mở rộng khung pháp lý cho hợp tác công – tư (PPP) và thu hút vốn đầu tư tư nhân, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của ngành trong bối cảnh hội nhập.

Để Luật thực sự đi vào cuộc sống, ngày 17/9/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2072/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Đường sắt, đánh dấu bước chuẩn bị toàn diện để Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 sớm đi vào thực tiễn từ ngày 01/01/2026. Kế hoạch được kỳ vọng tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc phát triển hệ thống đường sắt Việt Nam hiện đại, an toàn, đồng bộ và thân thiện với môi trường.

Theo Kế hoạch, việc triển khai thi hành Luật Đường sắt hướng tới ba mục tiêu trọng tâm: nhận thức – trách nhiệm – phối hợp

1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành và người dân về vai trò, tầm quan trọng của Luật Đường sắt trong hệ thống pháp luật giao thông quốc gia.
2. Phân công rõ ràng nhiệm vụ, tiến độ và trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị, đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ trong toàn bộ quá trình tổ chức thực hiện.
3. Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức liên quan nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, xử lý vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai.

Kế hoạch cũng yêu cầu quá trình thực hiện phải gắn liền với kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn thường xuyên, tránh hình thức, bảo đảm thực chất và hiệu quả.

Một trong những nhiệm vụ đầu tiên là tuyên truyền, phổ biến và quán triệt nội dung Luật Đường sắt. Bộ Xây dựng – cơ quan được giao chủ trì – sẽ phối hợp với Bộ Tư pháp, các bộ ngành, địa phương, cùng các cơ quan báo chí trung ương và địa phương tổ chức hội nghị, tập huấn, biên soạn tài liệu và chuyên trang truyền thông giới thiệu những điểm mới của Luật.

Các hình thức truyền thông được đa dạng hóa, bao gồm: chuyên mục truyền hình, bản tin điện tử, mạng xã hội, podcast, tờ rơi và ấn phẩm tuyên truyền trực quan. Mục tiêu là giúp cán bộ quản lý, doanh nghiệp vận tải, sinh viên ngành giao thông và người dân dễ dàng tiếp cận, hiểu đúng và thực hiện đúng quy định của Luật.

Công tác tuyên truyền sẽ được triển khai mạnh mẽ trong quý III và IV năm 2025, tạo tiền đề cho việc thi hành Luật từ đầu năm 2026.

Để đảm bảo sự thống nhất của hệ thống pháp luật, các bộ, ngành và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ tiến hành rà soát toàn diện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực đường sắt. Các văn bản không còn phù hợp sẽ được đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ kịp thời.

Thời hạn gửi báo cáo rà soát và kiến nghị sửa đổi về Bộ Xây dựng là trước ngày 31/10/2025.
Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ để có chỉ đạo thống nhất trên phạm vi toàn quốc.

Kế hoạch cũng yêu cầu các cơ quan được phân công chủ trì khẩn trương xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt, theo Quyết định số 1526/QĐ-TTg ngày 14/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phải ban hành kịp thời các quy định cụ thể thuộc thẩm quyền, để bảo đảm Luật được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở.

Bộ Xây dựng được giao nhiệm vụ chủ trì kiểm tra, đôn đốc, tổng hợp kết quả thi hành Luật, đồng thời tiếp nhận và xử lý các kiến nghị, đề xuất từ địa phương, doanh nghiệp và người dân trong quá trình thực hiện. Hoạt động này sẽ được tiến hành thường xuyên từ quý IV năm 2025 và duy trì hàng năm, nhằm bảo đảm mọi quy định của Luật được thực thi hiệu quả, không gây ách tắc trong thực tế.

Đảm bảo nguồn lực triển khai đồng bộ và bền vững: Kinh phí thực hiện Kế hoạch được bố trí từ ngân sách nhà nước hằng năm của các bộ, ngành, địa phương, đồng thời khuyến khích huy động nguồn lực hợp pháp khác để hỗ trợ các hoạt động tuyên truyền, đào tạo, rà soát và giám sát thi hành Luật.

Bộ Tài chính và Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm bảo đảm kinh phí đầy đủ, sử dụng tiết kiệm, đúng quy định và đạt hiệu quả cao.

Việc triển khai thi hành Luật Đường sắt không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là bước đột phá chiến lược trong phát triển kết cấu hạ tầng giao thông vận tải Việt Nam.
Luật mới sẽ tạo môi trường pháp lý minh bạch, hiện đại, khuyến khích đầu tư, thúc đẩy đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực vận tải, đồng thời tăng cường an toàn và bảo vệ môi trường.

Khi được triển khai hiệu quả, Luật Đường sắt sẽ góp phần quan trọng vào việc thực hiện Chiến lược phát triển giao thông vận tải đến năm 2030, tầm nhìn 2050, hướng tới mục tiêu xây dựng ngành đường sắt Việt Nam hiện đại, xanh, an toàn, hiệu quả và hội nhập quốc tế.

“Đưa Luật vào cuộc sống – nền tảng cho đường sắt Việt Nam bứt phá”. Kế hoạch triển khai thi hành Luật Đường sắt không chỉ là văn bản hành chính mà là chương trình hành động cụ thể của Chính phủ, thể hiện quyết tâm đổi mới tư duy, phương thức quản lý và phát triển ngành đường sắt trong giai đoạn mới.

Với sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương và sự đồng hành của người dân, Luật Đường sắt hứa hẹn sẽ mở ra một thời kỳ phát triển mạnh mẽ, hiện đại và bền vững cho giao thông Việt Nam./.

Lê Thủy