Bổ trợ tư pháp góp phần nâng cao vị thế, vai trò ngành tư pháp Đắk Lắk

Hoạt động bổ trợ tư pháp gồm các hoạt động liên quan đến lĩnh vực luật sư, công chứng, bán đấu giá tài sản, tư vấn pháp luật, giám định tư pháp, trọng tài thương mại, thừa phát lại và quản lý, thanh lý tài sản. Đây còn được coi là một trong những công cụ hỗ trợ đắc lực, bảo đảm cho hoạt động tư pháp được tiến hành nhanh chóng, đúng pháp luật; đồng thời giúp cá nhân, tổ chức bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Hoạt động công chứng, giám định, luật sư, tư vấn pháp luật không chỉ đơn thuần là hoạt động dịch vụ pháp lý, liên quan trực tiếp đến lợi ích khách hàng mà còn tiềm ẩn yếu tố chính trị nhạy cảm, có mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động của cơ quan nhà nước, trong đó có các cơ quan tiến hành tố tụng. Vì vậy, thực hiện hiệu quả công tác bổ trợ tư pháp sẽ góp phần nâng cao vị thế, vai trò ngành Tư pháp nói chung và Tư pháp Đắk Lắk nói riêng.

Trong những năm qua, Đắk Lắk đã xây dựng và hoàn thiện thể chế, cơ chế về bổ trợ tư pháp, xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, gắn cải cách tư pháp với cải cách hành chính. Các lĩnh vực quản lý luật sư, tư vấn pháp luật, giám định tư pháp, công chứng, bán đấu giá tài sản đã được triển khai một cách toàn diện và đạt được kết quả nổi bật sau:

Hoạt động hành nghề của luật sư ngày càng phát triển và thể hiện tính chuyên nghiệp. Một số Văn phòng luật sư đã phát huy được thế mạnh, tạo uy tín trên thị trường dịch vụ pháp lý. Mặc dù các tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tỉnh đa số có quy mô nhỏ, chủ yếu hoạt động dưới hình thức Văn phòng luật sư nhưng về cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu hỗ trợ pháp lý ngày càng cao của cá nhân, cơ quan, tổ chức, góp phần tích cực trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Thông qua hoạt động của mình, đội ngũ luật sư giúp cho cộng đồng xã hội nhận thức được vai trò của pháp luật trong đời sống, phục vụ tích cực cho công cuộc cải cách tư pháp, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Nhìn chung, hoạt động hành nghề luật sư ngày càng phát triển và thể hiện tính chuyên nghiệp hơn. Hoạt động tham gia tố tụng của luật sư không những bảo đảm tốt hơn quyền của bị can, bị cáo, đương sự mà còn giúp cơ quan tiến hành tố tụng kịp thời phát hiện, sửa chữa những thiếu sót, làm rõ sự thật khách quan, xét xử đúng pháp luật. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 24 tổ chức hành nghề luật sư, 13 chi nhánh với 79 luật sư. Từ năm 2010 đến nay, các tổ chức hành nghề luật sư thực hiện trên 12.900 việc với doanh thu trên 9,1 tỷ đồng và nộp ngân sách nhà nước trên 865 triệu đồng.

Đối với hoạt động công chứng: Thực hiện chủ trương xã hội hóa công chứng của Đảng và Nhà nước, hoạt động hành nghề công chứng ở tỉnh Đắk Lắk bước đầu đạt được kết quả thiết thực. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 12 tổ chức hành nghề công chứng, trong đó có 03 Phòng công chứng và 09 Văn phòng công chứng với 25 công chứng viên hành nghề. Các tổ chức hành nghề công chứng đã có những thay đổi tích cực trong việc đổi mới tư duy, nâng cao chất lượng chuyên môn, cung cách phục vụ linh hoạt, thuận tiện, nhanh chóng... nhằm đáp ứng nhu cầu chính đáng của cá nhân, tổ chức; góp phần tích cực vào việc bảo vệ an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch trong lĩnh vực dân sự, kinh tế, lao động, thương mại... tạo hành lang pháp lý an toàn, ổn định cho sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh. Từ năm 2010 đến nay, các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh đã thực hiện công chứng trên 521.000 việc với tổng số phí công chứng gần 106,4 tỷ đồng, nộp ngân sách Nhà nước trên 24,7 tỷ đồng.

Hoạt động bán đấu giá tài sản trong những năm gần đây đã có những chuyển biến tích cực và đạt được một số kết quả nhất định, góp phần tăng nguồn thu ngân sách, giải quyết việc làm, đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Việc thực hiện xã hội hóa hoạt động bán đấu giá tài sản đã tạo những thuận lợi cho người có tài sản bán đấu giá có quyền lựa chọn tổ chức bán đấu giá để thực hiện việc bán tài sản; trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản bảo đảm chặt chẽ và khách quan hơn; tính chuyên nghiệp của hoạt động bán đấu giá từng bước được nâng lên, nguồn nhân lực thực hiện đấu giá tài sản của tỉnh từng bước được củng cố. Chủ trương xã hội hóa được đẩy mạnh và vai trò quản lý của nhà nước đối với tổ chức, hoạt động bán đấu giá tài sản được tăng cường. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 10 tổ chức bán đấu giá tài sản đang hoạt động (trong đó, 01 Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản thuộc Sở Tư pháp, và 09 công ty, chi nhánh với 23 đấu giá viên. Các tổ chức bán đấu giá tài sản đều có trụ sở, cơ sở vật chất và trang bị đầy đủ các thiết bị cần thiết đảm bảo cho hoạt động bán đấu giá tài sản, từng tổ chức đấu giá đều nỗ lực nâng cao uy tín, hiệu quả hoạt động để thu hút đông đảo khách hàng đến với mình. Từ tháng 7/2010 đến nay, các tổ chức bán đấu giá tài sản đã thực hiện được 4.069 cuộc đấu thành, giá khởi điểm hơn 2.083 tỷ đồng, giá bán hơn 2.223,8 tỷ đồng, nộp ngân sách nhà nước hơn 379,8 tỷ đồng.

Về hoạt động giám định tư pháp: Sở đã tham mưu UBND tỉnh ký Quyết định số 3509/QĐ-UBND ngày 31/12/2010 ban hành Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk”; Quyết định số 2028/QĐ-UBND ngày 06/09/2012 ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh. Trong những năm qua, công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh ngày càng ổn định, chất lượng giám định được củng cố và nâng cao, đã có những đóng góp quan trọng đối với hoạt động tố tụng. Bằng những kết luận khách quan, khoa học và chính xác của các giám định viên tư pháp đã giúp cơ quan điều tra xác định tính chất đúng đắn của vụ việc, phục vụ tích cực cho công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm. Hiện nay, tỉnh có 02 tổ chức giám định tư pháp là: Trung tâm pháp y tỉnh thuộc Sở Y tế với 02 giám định viên tư pháp (trong đó có 01 giám định viên pháp y) và 06 người làm công tác trợ giúp giám định viên tư pháp, Phòng Kỹ thuật hình sự thuộc Công an tỉnh với 14 giám định viên tư pháp (trong đó có 02 giám định viên pháp y) và 12 người làm công tác trợ giúp giám định viên tư pháp. Cơ sở vật chất, trang thiết bị của 02 tổ chức giám định tư pháp đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Tỉnh hiện có 99 giám định viên (trong đó, có 03 giám định viên tư pháp theo vụ việc và 96 giám định viên tư pháp được bổ nhiệm trên nhiều lĩnh vực khác nhau như: pháp y, pháp y tâm thần, kỹ thuật hình sự, tài chính, xây dựng, nông nghiệp và phát triển nông thôn, thông tin và truyền thông, tài nguyên và môi trường...). Từ năm 2010 đến nay, các tổ chức giám định tư pháp đã thực hiện được 17.691 vụ việc (trong đó, giám định pháp y 12.723 vụ việc và giám định kỹ thuật hình sự 3.713 vụ việc).

Lĩnh vực tư vấn pháp luật với chất lượng từng bước được nâng cao, góp phần không nhỏ trong việc đảm bảo thực hiện quyền dân chủ của công dân, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân; những đóng góp của hoạt động tư vấn pháp luật cho xã hội bước đầu đã được các cơ quan, đoàn thể, các tầng lớp nhân dân ghi nhận; vai trò, vị trí của hoạt động này cũng ngày càng được nâng cao. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 05 Trung tâm tư vấn pháp luật và 01 chi nhánh với 14 tư vấn viên pháp luật  đang hoạt động (trong đó có 03 luật sư hành nghề với tư cách cá nhân). trong 03 năm trở lại đây, các tổ chức này đã tư vấn được 487 vụ việc (miễn phí 178 vụ, thu thù lao 309 vụ) cho 593 lượt người được tư vấn.

Hoạt động quản lý, thanh lý tài sản trên địa bàn tỉnh: hiện có 03 quản tài viên hành nghề với tư cách cá nhân, 06 cá nhân đã được Bộ Tư pháp cấp chứng chỉ hành nghề Quản tài viên theo quy định của Nghị định số 22/2015/NĐ-CP nhưng chưa đăng ký hành nghề và cũng chưa tham gia vụ việc phá sản nào. Mặt khác, Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai Nghị quyết số 107/2015/QH13 ngày 26/11/2015 của Quốc hội về thực hiện chế định Thừa phát lại.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động bổ trợ tư pháp còn một số tồn tại như: hoạt động luật sư phát triển nhanh nhưng chưa đồng đều, còn hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ, bản lĩnh chính trị và kỹ năng nghề nghiệp nên khả năng tranh tụng chưa cao. Hầu hết công chứng viên hành nghề tại các Văn phòng công chứng đều được miễn đào tạo nghề công chứng nên hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ; nguồn công chứng viên đã bổ nhiệm và nguồn kế cận để bổ nhiệm không nhiều; hoạt động công chứng có một số sai sót. Nhiều doanh nghiệp bán đấu giá hoạt động thiếu tính chuyên nghiệp, quy mô nhỏ…

Để nâng cao chất lượng hoạt động bổ trợ tư pháp trong thời gian tới, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của ngành Tư pháp Đắk Lắk, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tiếp tục tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức của cộng đồng về các văn bản pháp luật có liên quan đến hoạt động bổ trợ tư pháp

Thứ hai, tiếp tục tham mưu UBND thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động luật sư, công chứng, đấu giá tài sản…; tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động các tổ chức hành nghề; trong đó, tập trung mở rộng mạng lưới văn phòng công chứng, luật sư đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

Thứ ba, tiếp tục kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức luật sư, công chứng, đấu giá tài sản, giám định tư pháp…; phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ Luật sư, Công chứng viên, Đấu giá viên, Giám định viên tư pháp, Tư vấn viên pháp luật… không chỉ tinh thông nghề nghiệp, giàu kinh nghiệm, vốn sống mà còn phải có phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

                                                                                                                     Nguyễn Thị Hương

Phó Trưởng phòng Bổ trợ Tư pháp