Văn hóa trong Bầu cử: Nền tảng để “Ý Đảng hòa cùng lòng dân”

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và HĐND các cấp, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài phát biểu định hướng quan trọng, nhấn mạnh yêu cầu tổ chức thành công sự kiện chính trị trọng đại này. Bên cạnh những chỉ đạo cụ thể về mặt tổ chức, bài phát biểu còn đặt ra những vấn đề có chiều sâu về văn hóa trong quản trị quốc gia: văn hóa dân chủ, văn hóa đại diện và văn hóa công vụ.

Những yêu cầu này không chỉ là kỹ thuật của một cuộc bầu cử, mà là những chuẩn mực tinh thần, giá trị xã hội và hành vi văn hóa cần được kiến tạo, nuôi dưỡng để ý Đảng hòa cùng lòng Dân, biến lá phiếu thành năng lượng thúc đẩy khát vọng xây dựng một Việt Nam hùng cường, phồn vinh trong nhiệm kỳ mới.

* Văn hóa dân chủ: Từ quyền đến trách nhiệm

Trong phát biểu, Tổng Bí thư Tô Lâm một lần nữa khẳng định nền tảng của chế độ: “Mọi quyền lực đều thuộc về Nhân dân; Nhà nước ta là của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân”. Đi sâu hơn, Người nhấn mạnh đến tinh thần văn hóa ẩn sau chân lý ấy - một nền văn hóa dân chủ được xây dựng từ niềm tin, trách nhiệm và khát vọng.

Lá phiếu, theo Tổng Bí thư, là “biểu tượng sinh động của lòng tin, của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, của tinh thần trách nhiệm, ý chí làm chủ đất nước của Nhân dân ta”. Đây không chỉ là một quyền hiến định, mà trước hết là một hành vi văn hóa. Sức mạnh của một dân tộc chỉ thực sự bền vững khi văn hóa dân chủ thấm sâu vào ý thức mỗi công dân, giúp họ nhận thức rõ lá phiếu không chỉ là lựa chọn người đại diện, mà còn là lựa chọn con đường phát triển cho chính mình và đất nước.

Tổng Bí thư yêu cầu, ngày bầu cử phải thực sự là “ngày hội của toàn dân” một cách sâu sắc, không chỉ rực rỡ về hình thức. Điều này đòi hỏi chuyển từ sự tham gia bị động, hình thức sang sự tham gia chủ động, có ý thức và trách nhiệm. Văn hóa dân chủ phải được nuôi dưỡng từ trước đó rất lâu, thông qua việc nâng cao dân trí pháp luật, tổ chức hiệu quả các diễn đàn tiếp xúc cử tri, đối thoại hai chiều, và lan tỏa các giá trị thảo luận công khai, minh bạch, văn minh.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, Tổng Bí thư cũng chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, bảo đảm an toàn, an ninh mạng. Điều này cho thấy văn hóa dân chủ thời đại số đòi hỏi tinh thần trách nhiệm trong xử lý thông tin, thận trọng trước tin giả, và sử dụng không gian mạng như một kênh tham gia chính trị trên nền tảng sự thật và pháp luật.

Thành công của cuộc bầu cử, như Tổng Bí thư khẳng định, sẽ “tiếp nối mạch nguồn dân chủ của đất nước”. Mạch nguồn ấy chỉ thực sự bền vững khi bắt nguồn từ sự trưởng thành trong văn hóa dân chủ của mỗi công dân.

* Văn hóa đại diện: Thể hiện sinh động khối đại đoàn kết toàn dân tộc

Tổng Bí thư Tô Lâm nhìn nhận cơ cấu đại biểu không chỉ là bài toán tổ chức, mà là một giá trị văn hóa - văn hóa của sự đa dạng, tôn trọng và đoàn kết trong khác biệt. Khi khẳng định Quốc hội và HĐND các cấp phải là “diện mạo sinh động của khối đại đoàn kết toàn dân tộc”, Người nhấn mạnh cách tiếp cận văn hóa đối với chính trị: sự thống nhất được hình thành từ việc lắng nghe, tôn trọng và đại diện đầy đủ cho mọi tiếng nói trong xã hội.

Yêu cầu bảo đảm hài hòa cơ cấu đại biểu (trẻ, nữ, dân tộc thiểu số, trí thức, công nhân, nông dân, doanh nhân, văn nghệ sĩ, chức sắc tôn giáo...) là một minh chứng. Đây là lời nhắc rằng sự phát triển của đất nước là kết quả chung tay của tất cả thành phần xã hội. Sự đa dạng chính đáng này tạo ra sức sống, sáng tạo và tính bền vững cho hệ thống chính trị.

Văn hóa đại diện còn phải được thể hiện qua văn hóa đối thoại. Tổng Bí thư yêu cầu các hội nghị hiệp thương phải tiến hành “dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch”. Quá trình này phải thực sự là không gian văn hóa để người dân nói lên tiếng nói của mình. Việc “phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong suốt quá trình bầu cử” là nền tảng của một nền văn hóa chính trị trưởng thành, biết trân trọng sự tham gia và trí tuệ của Nhân dân.

Văn hóa này cũng thể hiện ở cách giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến bầu cử. Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ ra khoảng 210 vụ việc tồn đọng và yêu cầu giải quyết dứt điểm, không để tích tụ bức xúc. Đó là biểu hiện của văn hóa pháp quyền, nơi Nhà nước thực sự coi trọng và kiên trì lắng nghe, tháo gỡ các kiến nghị chính đáng của dân.

* Văn hóa công vụ: Kỷ cương, liêm chính và tinh thần phụng sự

Nếu văn hóa dân chủ là nền tảng, văn hóa đại diện là diện mạo, thì văn hóa công vụ chính là linh hồn của bộ máy nhà nước. Tổng Bí thư dành nhiều sự quan tâm đến việc xây dựng chuẩn mực ứng xử cho đội ngũ cán bộ, công chức - những người trực tiếp hiện thực hóa quyền lực của Nhân dân.

Người yêu cầu kiên quyết loại bỏ ngay từ đầu những người có biểu hiện “cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, bảo thủ, bè phái, cục bộ, uy tín thấp, đạo đức kém”. Đây là sự khẳng định một chuẩn mực văn hóa kiên định: không chấp nhận sự tha hóa quyền lực, không thỏa hiệp với lợi ích nhóm.

Ngược lại, đội ngũ đại biểu phải được lựa chọn từ những người “thực sự tiêu biểu về phẩm chất và năng lực”, có bản lĩnh chính trị, tầm nhìn, tư duy đổi mới, dám nghĩ - dám làm - dám chịu trách nhiệm. Đó chính là hình mẫu văn hóa công vụ mới: người cán bộ phải có nhân cách, có khả năng dẫn dắt và tạo niềm tin, luôn đặt lợi ích chung, lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết, như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “vì lợi nước quên lợi nhà, vì lợi chung quên lợi riêng”.

Bên cạnh đó, Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh yêu cầu về sự phối hợp nhịp nhàng, ứng dụng khoa học công nghệ và bảo đảm an toàn thông tin. Điều này thể hiện văn hóa tổ chức khoa học, minh bạch, chuyên nghiệp, với tác phong làm việc “không hình thức, làm thật, phân công rõ người, rõ việc, rõ thời gian”.

Bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra một tiêu chuẩn văn hóa công vụ mới cho giai đoạn “Then chốt để hiện thực hóa hai mục tiêu chiến lược 100 năm”. Khi văn hóa dân chủ, văn hóa đại diện và văn hóa công vụ được kết nối thành một chỉnh thể, chúng ta sẽ có một cuộc bầu cử thành công cả về quy trình lẫn giá trị - nơi mỗi lá phiếu là một hành động văn hóa có ý thức, mỗi đại biểu là một chuẩn mực văn hóa và mỗi quyết sách đều thể hiện bản sắc văn hóa chính trị Việt Nam trong thời kỳ phát triển mới./.

Lê Thủy