Đắk Lắk đẩy mạnh phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã - Nhìn từ Kế hoạch năm 2026

Trên cơ sở đánh giá toàn diện tình hình năm 2025, Ủy ban Nhân dân tỉnh Đắk Lắk vừa ban hành Kế hoạch Phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (KTTT, HTX) năm 2026 với những mục tiêu và giải pháp cụ thể, nhằm định hình một khu vực kinh tế quan trọng theo hướng bền vững, hiện đại và hiệu quả (Kế hoạch số 086/KH-UBND ngày 08/10/2025).

* Bức tranh toàn cảnh 2025: Tăng trưởng ấn tượng và những thách thức cố hữu

Theo đánh giá, năm 2025, khu vực KTTT, HTX của Đắk Lắk dự kiến đạt được nhiều chỉ tiêu quan trọng. Ước tính đến cuối năm, toàn tỉnh sẽ có 1.250 HTX, vượt 23% so với kế hoạch, với 75 HTX thành lập mới. Các chỉ số về doanh thu, lợi nhuận và thu nhập của thành viên đều đạt 100% kế hoạch đề ra, phản ánh sự phục hồi và phát triển tích cực.

Đáng chú ý, mô hình HTX đang đa dạng hóa mạnh mẽ, không còn bó hẹp trong nông nghiệp. Các lĩnh vực như công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải, xây dựng, thương mại dịch vụ đều có sự hiện diện rõ nét. Đặc biệt, nhiều HTX nông nghiệp đã mạnh dạn kết hợp với du lịch trải nghiệm, du lịch nông nghiệp, tạo ra hướng đi mới gia tăng giá trị, như các mô hình HTX nông nghiệp - Du lịch cộng đồng An Mỹ hay HTX nông nghiệp xanh Phú Yên.

Một điểm sáng khác là sự xuất hiện của các mô hình liên kết sản xuất gắn với chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ cao. Toàn tỉnh ước có 185 HTX có liên kết sản xuất, tiêu thụ với doanh nghiệp và 104 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Các HTX tiêu biểu như HTX Ea Kiết, HTX Ea Tu đã xây dựng thành công thương hiệu cà phê đặc sản, xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, châu Âu.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, bức tranh chung vẫn còn những hạn chế nhất định. Tỷ lệ HTX ngừng hoạt động còn cao (245 HTX), trình độ cán bộ quản lý chưa đồng đều, khả năng tiếp cận vốn và chính sách hỗ trợ còn hạn chế. Biến đổi khí hậu và sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường tiếp tục là những thách thức lớn.

* Định hướng chiến lược 2026: Chuyển mình để bứt phá

Kế thừa những kết quả đạt được và thẳng thắn nhìn vào những hạn chế, Kế hoạch năm 2026 của tỉnh Đắk Lắk đặt ra một số mục tiêu trọng tâm, trong đó có thể kể đến như:

- Về quy mô: Thành lập mới 75 HTX và 30 Tổ hợp tác (THT), nâng tổng số lên 1.325 HTX và 580 THT vào cuối năm 2026.

- Về chất lượng: Phấn đấu trên 50% tổng số HTX đạt loại tốt, khá. Tỷ lệ nhân lực quản lý có trình độ cao đẳng, đại học đạt ít nhất 25%.

- Về công nghệ và liên kết: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, phấn đấu có 210 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ vào sản xuất và 350 HTX nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị.

Để hiện thực hóa mục tiêu tổng quát và các mục tiêu cụ thể được nêu trong Kế hoạch số 086/KH-UBND, tỉnh đề ra một loạt các giải pháp đồng bộ, tập trung vào các nhóm chính:

1. Hoàn thiện thể chế, chính sách: Tập trung rà soát, bổ sung các chính sách đặc thù, như hỗ trợ kiểm toán, bảo hiểm nông nghiệp, chính sách về đất đai, và đặc biệt là hỗ trợ các HTX chuyển đổi số.
2. Đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị: Khuyến khích và tạo điều kiện để các HTX liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong và ngoài nước, hình thành các chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ.
3. Nâng cao năng lực quản trị và nguồn nhân lực: Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ quản lý HTX, thu hút lao động trẻ có trình độ về làm việc tại các HTX.
4. Tăng cường hợp tác quốc tế và xúc tiến thương mại: Học hỏi kinh nghiệm, tranh thủ hỗ trợ về vốn, công nghệ và mở rộng thị trường cho sản phẩm của HTX.

Bài toán nguồn lực và những kiến nghị từ thực tiễn

Tổng nguồn vốn dự kiến để thực hiện kế hoạch năm 2026 là 50.325 triệu đồng, trong đó ngân sách tỉnh đảm nhận một phần quan trọng. Tuy nhiên, để tháo gỡ những khó khăn vướng mắc, đặc biệt là trong đầu tư hạ tầng và chế biến sâu, tỉnh Đắk Lắk cũng mạnh dạn kiến nghị các Bộ, ngành Trung ương:

- Đối với Bộ Tài chính: Đề nghị bố trí một tỷ lệ vốn nhất định từ ngân sách Trung ương, đồng thời nghiên cứu cơ chế đặc thù trong sử dụng ngân sách để hỗ trợ đầu tư hạ tầng, cơ sở chế biến cho HTX tương tự như cơ chế đặc thù sử dụng vốn đầu tư phát triển của các chương trình mục tiêu quốc gia theo quy định tại khoản 6 Điều 18 Luật Đầu tư công.

- Đối với Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Cần có hướng dẫn cụ thể về điều kiện mặt bằng đất đai, tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX được tiếp cận các dự án hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng

- Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ: Có chính sách hỗ trợ HTX về ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện cho HTX tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia.

Như vậy, cánh cửa cho một giai đoạn phát triển bứt phá của khu vực kinh tế tập thể Đắk Lắk đang rộng mở. Thời cơ từ hội nhập, nhu cầu thị trường về nông sản sạch, chất lượng cao và sự chung tay của cả hệ thống chính trị là những yếu tố vàng. Thách thức lớn nhất lúc này không nằm ngoài khả năng hiện thực hóa kế hoạch một cách quyết liệt và hiệu quả. Thành công của Kế hoạch số 086/KH-UBND sẽ không chỉ được đo bằng số lượng HTX được thành lập, mà quan trọng hơn, là bằng sự gia tăng giá trị thực tế trong từng sản phẩm, bằng thu nhập cải thiện của các thành viên và bằng sức cạnh tranh vững chắc trên thị trường. Đây chính là sứ mệnh then chốt để Đắk Lắk biến tiềm năng thành sức mạnh kinh tế./.

Lê Thủy